Kwaliteit maak je samen. Een goede blog met kwalitatieve berichten dus ook 😉 Daarom neem ik graag bij deze de bewondering voor Van Eyck door Rik Guns over van zijn Facebookpagina. Ik laat u mee genieten van zijn hartig enthousiasme.
Ik deel dit uit pure bewondering voor Jan Van Eyck, volgens mij de grootste schilder ooit. Te bewonderen dankzij de website ‘Closertovaneyck’. (Je moet klikken om in te zoemen op het beeld hieronder).
In de ‘Madonna met kanunnik Joris Van der Paele (1436), te bewonderen in het Groeningemuseum in Brugge, heeft Van Eyck de kanunnik zo realistisch geschilderd, dat een reumatoloog er onmiskenbaar arteritis temporalis op herkende. (Hyperrealisten zouden het vandaag niet zó precies kunnen doen). De licht gezwollen, ietwat stijve linker hand wijst sterk op ontstekingsreuma (polygamya rheumatica), een aandoening die nog al eens gepaard gaat met gezichtsproblemen. Vandaag zou men daarvoor geen bril voorschrijven, maar dat wist men in de 15e eeuw natuurlijk niet.
Brillen waren begin 15e eeuw al goed ingeburgerd in de hogere kringen, veel beter dan wordt gedacht. Uit doeanedossiers van de haven van London bleek dat tussen juli en september 1384 alleen al 1151 brillen uit de Lage Landen werden geïmporteerd. Maar men liet er zich niet graag mee portretteren. ‘Brillen’ werd geassocieerd met ouder worden en wie wil zich nu zo vereeuwigd zien? Tenzij een kanunnik die toch al goed in de zestig was. En zeker als er andere, religieuze redenen waren, waar de kanunnik zich ongetwijfeld wél graag mee associeerde: het licht dat door glas schijnt stond symbool voor de Incarnatie (dat God mens is geworden). Translucentie stond symbool voor de maagdelijkheid en de bril maakt de rol van Maria in de Incarnatie (letterlijk) groter. Dat de kanunnik de bril vasthoudt bewijst zowel zijn devotie voor Maria als zijn kennis van het woord Gods.
Ik geloof daar allemaal niet in, maar het is wel ontzettend boeiend. Ook al omdat het gebruik van brillen de kennis van optica bewijst, en daarmee de waarschijnlijkheid dat Van Eyck optica gebruikte voor zijn (fotografisch precieze) schilderijen.
In elk detail van Van Eycks schilderijen zit een schat aan kennis verborgen.
(Sorry dat ik u hiermee lastig val. Ik heb me gewoon effe laten gaan…)
Waarop ik zei: “lastig? Meer van dat!” En Rik zich nog eens mocht laten gaan…
allez dan, nog eentje. Jan Van Eyck was een beetje de Hitchcock van zijn tijd. Die liet zich ook onopvallend graag zien in een scene. Van Eyck ook. In dit schilderij doet hij dat in de reflectie van het schild van Sint-Joris (wiens gezicht overigens een beetje van Bart De Wever heeft, maar dat geheel terzijde 
☺️).
Max Van Hemel 