KW25: de vergeten kunst

Elke woensdag publiceer ik een kunstweetje waarmee je kan uitpakken bij vrienden…

Dit is het laatste kunstweetje voor de zomerstop. Je kreeg er al (inclusief deze) 25 te lezen. Het was van mijn kant al zeker plezant om te schrijven maar nog veel meer om de reacties te lezen die ze teweeg brachten. Ik ga de komende maanden even herbronnen en verder op zoek naar straffe verhalen. Wie wil meehelpen of ergens iets interessants leest, mail het zeker door naar max.vanhemel@gmail.com Geef kunst een interessant leven 🙂

Om dit laatste kunstweetje goed in te zetten gooi ik er meteen de kunstwerken (ja, het zijn er meerdere) waarover we’t gaan hebben in de ring. Aan u te raden wat deze kunstwerken met mekaar verbindt…

Het anachronistisch huwelijk (deel 5) einde

Nog een paar dagen goed doorgewerkt en de tekening is klaar! Het werd duidelijk tijd want ik kreeg al mails met de vraag hoe het nu verder gaat. Blijkbaar zijn de cliffhangers te uitdagend opgebouwd 😉

En ik weet ook wel dat het ondertussen alweer donderdag is en dat sommigen onder jullie al langer dan een week wachten op de ontknoping. Mijn volgende tekening gooi ik op Netflix 😀

Dus bij deze het totaalbeeld. Neem je toch eerst nog even de tijd om de tussenstappen en de opbouw te bekijken? In eerste instantie werd het gezicht van de mama afgewerkt, daarna werd de kledij aangepakt, het trouwboeket en finaal de achtergrond. Hier en daar heb ik nog kleine retouches gedaan om lichtinvallen te laten kloppen (Van Eyck in gedachten). Ik ben er best fier op, hopelijk was het voor jullie ook een leuk avontuur. Ik laat nog weten hoe de verrassing (want vader en moeder weten niet wat er aan de hand is) is afgelopen.

KW24: de verloren Cupido van Michelangelo

Elke woensdag publiceer ik een kunstweetje waarmee je kan uitpakken bij vrienden…

Michelangelo Buonarroti is de Florentijnse/Italiaanse kunstenaar die we kennen van werken als pietà, David, het plafond van de Sixtijnse kapel, het laatste oordeel (ook) in de Sixtijnse kapel, de koepel van de basiliek van Rome…

Michelangelo was heel zijn leven op zoek naar “fame and fortune”. Ondanks dat hij dat ontkent in zijn (deels) verzonnen eigen biografie aarzelde hij niet om opdrachten links te laten liggen voor lucratievere opdrachten. Dat werkt wel eens maar vrienden en trouwe klanten maak je er niet echt mee. Gelukkig was het Italië van de tweede helft van de jaren 1400 nog niet voorzien van telefoon en was het dus voor klanten niet vanzelfsprekend om met mekaar in contact te treden. Voor zover die klanten dan al niet met mekaar overhoop lagen… Toch maakte bedrog deel uit van het leven de rijkste en meest bekende kunstenaar van zijn tijd.

In dit kunstweetje een sterk verhaal wat maar weinig mensen weten…

Op een bepaald moment ergens 1495 zit Michelangelo in zak en as. Hij is blut. Werken verkopen niet, geen verkoop = geen mogelijkheden tot nieuwe werken, laat staan geld om te eten. De markt is wild van oude Romeinse beelden. Daar wordt veel geld voor geboden in tegenstelling tot de werken van de hedendaagse kunstenaars. Michelangelo bedenkt een plan: als hij een beeld kunstmatig verouderd, dan kan hij het misschien verkopen als een “oude klassieker”. Zo gezegd, zo gedaan. Michelangelo zet zich aan het werk en maakt een slapende Cupido in witte marmer. That’s the easy part. Hoe zo’n knalwit nieuw beeld er nu laten uitzien als een oud beeld?

Michelangelo deed beroep op zijn “parate kennis” en ging tegelijk ten rade bij “vrienden”. Eerst besmeurde hij het werk met bruine, koffieachtige vloeistof en smeerde het geheel dan in met een mengeling van lekker verse mest met yoghurt. Deze laatste zijn nogal zuur en bevatten ook wel heel wat beestjes die een beeld snel door zijn pubertijd helpen. Om de zaak nog wat sterker te maken stak hij de hele boel dan minstens 6 weken onder de grond.

Toen het beeld terug bovengronds kwam zag het er fantastisch uit. Via een vertegenwoordiger verkocht Michelangelo het beeld aan kardinaal Riario. Helaas kreeg Michelangelo maar een klein deel van het verhoopte bedrag. De bedrieger werd bedrogen! Maar ook de kardinaal kreeg de fraude door. Technisch gezien leek het beeld wel oud maar de vormgeving, de houding van cupido verklapte wel dat het om hedendaagse kunst ging. De houding van Cupido was totaal anders dan wat men in de oudheid maakte.

Tegelijk kreeg de 21 jarige Michelangelo wroeging. Zijn carrière kon er immers regelrecht de afgrond mee induiken. Dus besloot hij de kardinaal een bezoekje te brengen en hem zijn geld terug te geven in ruil voor het beeld. Michelangelo vreesde dat hij ferm onder zijn ehm…dinges…ehm…rozen ging krijgen van de kardinaal.

 

Tot zijn grote verbazing gaf de kardinaal Michelangelo een totaal nieuwe opdracht! De kardinaal gaf Michelangelo de opdracht een groot beeld te maken voor zijn tuin en Michelangelo mocht zelf het onderwerp kiezen. Michelangelo koos voor een Bacchusfiguur. Al liep ook dat weer niet echt zoals de kardinaal het had verwacht…

Bacchus werd afgebeeld als een beschonken god. De onstabiele houding sprak boekdelen. Het beeld was anderzijds zo perfect gemaakt dat het, zelfs vandaag nog, een grote seksuele uitstraling kreeg. Vooral om de vrouwelijke vormen die Bacchus mee kreeg. Kunstkenner Vasari omschreef het als “zowel de slankheid van een jonge man als de vlezigheid en rondheid van een vrouw”. De kleine faun aan z’n zijde was een al even foute verwijzing naar wat zich binnenskamers in kerkelijke kringen afspeelde (en nog steeds afspeelt).

De Bacchus van Michelangelo is te zien in het museum Bargello (Firzene ofte Florence maar ik hou meer van Firenze). Het beeld van Cupido is helaas vernietigd bij een brand. De beelden die hierboven te zien zijn, zijn een makeover door de BBC gemaakt op basis van de tekening (hierboven) en bestaande beelden van kinderen door Michelangelo uit die periode.

bron: BBC – the private life of a masterpiece

Het anachronistisch huwelijk (deel 4)

Zwijgen is niet mijn sterkste punt. Ik wil jullie zo graag vertellen over wat er allemaal vooruit gaat in de tekening. En die staat/ligt niet stil. Na een paar dagen werken aan het ene portret was het nu wel écht nodig om aan het andere portret te werken. Dat is niet evident. Duoportretten zijn altijd een risico, als er eentje mislukt is’t beide portretten herbeginnen. Maar we waren het er al over eens dat het ene portret goed zat. De stap in deze blog neemt zo ongeveer 2 sessies van 3uur in beslag.

Portretten zijn een specialisatie maar mensen met brillen…Lichtbrekingen, reflecties, vertekeningen in de logische lijnen,…Het is niet evident. En de vader die heeft een aangenaam (om te tekenen) alu-grijze bril, dat valt mee. Een fel rode bril daarentegen…Rood veeg je niet uit (moeders die we aarbeien of bloedvellken moeten uitwassen kennen dat). De bril van de moeder vraagt 200% aandacht en het vergrootglas kwam toch weer goed van pas. En daarna even pauzeren voor ik aan het vervolg werk. Het is – wanneer ik het zo bekijk – nogal gek dat beeld 1 en beeld 2 evenveel tijd hebben gevraagd. Maar de tijd blijkt een goede investering, “keep calm en blijf tekenen”. Op het einde komt alles altijd goed 🙂

Monsieur Papa

Het was (alweer) een geslaagde Vaderdag vandaag 🙂

Dat is het eigenlijk altijd al geweest maar sinds 3 jaar krijgt Vaderdag bij ons extra gewicht. Niet alleen mijn kleinste beer is er altijd maar ook grote Junior woont voltijds bij ons in. Dat was een lang traject maar nu zijn we beiden bevrijd van de onderdrukking en bouwen we met ons viertjes verder een gezellig leven op. En de erkenning, de waardering die ik daarvoor krijg is gewoon niet onder woorden te brengen.

Het is zalig om jezelf te mogen zijn in het leven. Het is zalig fiere vader te mogen zijn. En aan de tekeningen die ik de laatste jaren mocht tekenen, is het leuk te zien dat kinderen dat evenzeer een zaligheid vinden een vader te hebben als de hunne 🙂

bst

Het anachronistisch huwelijk (deel 3)

De tekening gaat goed vooruit. Ik blijf me nog verder concentreren op het portret van de vader voor ik overstap naar de moeder. Dat is dan voor de volgende blog 😉

Maar dus nu nog even de focus houden. Het is toch wel wat om verder te werken aan het gezicht. Het krijgt nu helemaal vorm en de juiste kleur (geef toe dat dat geel ook niet was wat het moest zijn hé 😉 ) Maar dit zit nu echt wel goed.  Door het volledige gezicht verder af te werken komt het oog veel minder “zwaar” over (zie vorige blog). Ik heb beslist om het gezicht nog iets gladder te laten dan het op de foto waarvan ik het afteken is. Dat flatteert toch wel wat. Met kleine tikjes – dat zijn echt millimeterstreepjes – probeer ik er een kleine lach en wat deugnieterij in te steken.

Het anachronistisch huwelijk (deel 2)

We zijn intussen een paar dagen verder met dit duoportret. Ik ben begonnen met het gezicht van de vader omdat ik die toch wel de moeilijkste vind (op het eerste zicht). De vele rimpels en huidplooien lijken me een ferme uitdaging. Maar ook het verschil in de huidskleur tussen man en vrouw wil ik in evenwicht brengen. Hij – vrachtwagenchauffeur – kent een zwaar bestaan en dat tekent zich af. Het buitenleven geeft ‘m een bruine zonnetint. Zij blijft echter meestal binnen en daardoor is ze niet zo bruin van huidskleur. Ik probeer dus met deze start eerst af te toetsen hoe het verdere verloop van de tekening zal zijn voor ik alle details verder uitwerk… Het lijkt een beetje alsof je in een zwembad gaat duiken vanop een springplank van 10 meter hoog en je klimt op de trap je afvragende of je niet beter al de springplank van 7,5meter neemt. En tegelijk wil je – onderweg naar beneden – niet met je bek op de plank op 1meter hoogte terecht komen…

KW23: De bekendste engeltjes ter wereld

Elke woensdag publiceer ik een kunstweetje waarmee je kan uitpakken bij vrienden…

In de kunst zijn er duizenden misschien zelfs miljoenen engeltjes te zien op schilderijen en beelden maar geen van de engeltjes zijn zo bekend als deze…

En wanneer ik je deze engeltjes laat zien en ik vraag je “van wie” en “waar te zien” dan zeg je toch spontaan: Michelangelo ,  Sixtijnse kapel, Rome. Toch?

Mis!

Wie denkt dat deze 2 deugnietjes ergens tussen de schilderijen of het plafond van de Sixtijnse kapel verborgen zitten zal lang zoeken. En dat lang zoeken, dat kan je sowieso al vergeten want eens je in de Sixtijnse kapel bent, wordt je de hele tijd aangemaand om door te stappen zonder treuzelen. Genieten kennen ze daar niet. Buiten de immense grootte van de kapel kan je de schilderijen best (op voorhand) via ’t internet bestuderen. Dan weet je al op zijn minst naar wat te kijken. Ik vind dat mensenvel (centrum rechts, beetje naar beneden) bijzonder intrigerend. Maar misschien moet ik daar later nog wel ’s op terug komen.

De engeltjes zijn een deel van een schilderij van de Italiaanse schilder Rafaël en die is wel tijdgenoot van Michelangelo. Het schilderij dateert van ongeveer 1513 en stelt eigenlijk Maria met Jezus voor.

Zal ik nog wat straffe toeren vertellen over dit schilderij?

Ten eerste zal het u misschien wel ontgaan zijn dat de wolkjes achter Maria eigenlijk allemaal kinderkopjes zijn. Ze zijn bijna niet te zien maar eens je ze gezien hebt, kan je er niet meer naast kijken (het is een beetje gelijk die leeuw of manneke pis op de pakskes Camel-sigaretten…en zeg nu niet dat ge die nog niet hebt gezien hé).

Ten tweede iets heel merkwaardigs en bijzonder. En daarvoor moet je even inzoomen op het schilderij…

Kijk ’s naar die blikken! Maria is enorm triestig, de kleine lijkt wel of hij heeft een spook gezien. Nu werden Maria en Jezus altijd wel erg dicht bij mekaar geschilderd in die tijd maar meestal waren de schilderijen introvert, op zichzelf gericht, zeker niet met een blik naar buiten. En dan zou je toch wel van een jonge moeder en een kind van (even gokken) een jaar of 2 enige frivoliteit verwachten. Niet? Hoe komt dat dan? Dat is vrij eenvoudig uit te leggen (als ge’t weet): Het schilderij is opgesteld recht tegenover het kruisbeeld van Jezus. Ze kijken dus allebei naar hun eigen toekomst. De ene is triest om het verlies van haar zoon. Jezus zelf is geschokt bij het zien van zijn eigen kruisiging.

En dan geef ik nog graag het antwoord op de vragen: van wie: van Rafael dus en waar: Dresden, Gemäldegalerie Alte Meister. En die Sixtijnse kapel heeft er niets mee te maken maar wel vind je links van Maria de heilige Sixtus, zou het kunnen…Ik denk het wel 😉

Bron: ik weet ook eens iets 😉

Het anachronistisch huwelijk (deel 1)

Portretten tekenen blijft toch telkens een andere uitdaging dan wanneer ik eigen projecten maak. Bij projecten ligt de focus op de inhoud. De modellen moeten herkenbaar zijn maar als er een “foutje” in de tekening zit die de harmonie van het project niet stoort (of net met opzet werd aangebracht), kan dat. Bij portretten is er geen marge. De tekening moet de mensen precies weergeven maar dan wel op een manier die het emotionele verschil maakt met de foto.

Katleen die kwam om het idee om haar ouders te laten tekenen in hun trouwkledij. Iets waar ik zelf niet altijd fan van ben (anachronismen kunnen snel als een karikatuur overkomen). Ik stelde vooraf toch wel wat vragen maar Katleen bleef bij haar gedacht en gaf steeds meer input om de uitdaging tot een succes te leiden. Ze stuurde me foto’s van de trouw, de trouwkledij en nam nieuwe foto’s van haar beide ouders in ongeveer dezelfde pose als haar ouders op de trouwfoto aannamen. En zo startte het avontuur van een portret van een anachronistisch huwelijk 🙂

De komende dagen hou ik je op de hoogte van de evoluties van dit duoportret. Niet te missen 😉

 

Expo Toetanchamon (Luik)

Kunst en cultuur gaat natuurlijk verder dan alles wat zich vandaag afspeelt. Hoe de toekomst er kan uitzien, kunnen we leren uit het verleden. Eén van die fascinerende en vooral mysterieus/inspirerende culturen is de Egyptische. Meer dan 3000jaar cultuur met een belangrijke invloed op alles wat daarna kwam in onze contreien (o.a. Griekse, Romeinse cultuur) tot ontwikkeling kwam.

Daarom gingen we met het gezin naar de expo Toetanchamon in het station van Luik. De expo zou al voorbij zijn maar omwille van de coronazaken werd ze verlengd tot eind augustus.

KW22: een sneetje meer of minder

Elke woensdag publiceer ik een kunstweetje waarmee je kan uitpakken bij vrienden…

Wie zich een beetje toegewijd heeft aan Van Eyck in 2020 zal dit opmerkelijke nieuws al gehoord of gelezen hebben. Het retabel van het Lam Gods van Jan en Hubert Van Eyck is vandaag terug samengesteld zoals het oorspronkelijk bedoeld was: een gesloten scène en een spectaculaire open scène. Verschillende panelen klikken in mekaar en vormen één groot geheel. Ik vernam deze week nog dat het retabel het oudste paneel van (gebroeders) Van Eyck is dat men heeft teruggevonden. Oudere werken zijn waarschijnlijk allemaal verloren gegaan of werden misschien wel toegewezen aan andere schilders. Het was immers niet gewoon in die tijd om een schilderwerk te signeren. Van Eyck was daarin een van de eersten. Bijzonder bij de stelling is dat het oudste (eerste) werk van Van Eyck meteen zo’n joekel is. Alsof ze zich jaren hebben ingehouden en dan meteen met een monsterhit gingen maken. Een beetje gelijk de eerste CD van Gorki 😉

Dat is nogal onwaarschijnlijk (niet van Gorki wel van die andere 2)… Maar we wijken af. Dus nu is het te zien zoals het bedoeld was. Dat was lang niet altijd zo. Er was een tijd dat de zijpanelen gescheiden leefden van het centrale deel. Nog straffer; er was een tijd toen men vond dat je tegelijk de buiten en de binnenkant moest kunnen zien en “men” het illustere idee kreeg om de panelen gewoonweg in de dikte door te zagen! Meer daarover in KW10 (lees het opnieuw).

Alsof dat nog niet straf genoeg was, vertel ik u hierbij het verhaal van “de annunciatie“, ook al Van Eyck. Dat kent een nog straffer verhaal. Want dit Vlaamse schilderij kwam via via ooit in het Hermitage-museum van Sint-Petersburg terecht. Maar op zijn zachtst gezegd, het weer in Sint Petersburg is niet hetzelfde dan in Antwerpen en dus waren ze daar zo geen fan van het bewaren van schilderijen die op houten panelen werden gemaakt.

Dus vonden ze er niets beter op (let op, ge gelooft het nooit) om het paneel waarop het schilderij was gemaakt eraf te schrapen! Jup! De verflaag werd gefixeerd door er aan de zichtzijde stukken stof op te lijmen. Zodoende kon de achterkant er af worden gekapt en finaal ook worden geschuurd. Kunt u al voorstellen dat je dan op het einde nog met een paar millimeter aan verflagen van zo’n 500 jaar oud in uw handen zit. Die laag werd dan op een doek gekleefd waarna door opwarming en met wat water de eerder opgekleefde fixeerstof opnieuw werd verwijderd.

Dat deze operatie (schandalig) slecht is verlopen kan je vandaag nog zien. Bij het kleven van de verflaag op het canvas en zeker bij het opwarmen om de fixeerstof te verwijderen, werd de verflaag zo hard op het canvas gedrukt, dat de structuur van het onderliggende canvas door de verf is gedrukt. Vandaag lijkt het dus alsof het schilderij oorspronkelijk op doek werd geschilderd maar dat was dus zeker niet het geval.

Alsof dat nog niet erg genoeg was, werd al het blauwe van het kleed van Maria door het gebruik van water om de lijm op te lossen mee opgelost. De blauwe laag in lapis lazulli werd door Van Eyck met waterverf aangebracht om ze super doorschijnend te maken. Schijnt dat waterverf oplost in water…dat die kemels van het Hermitage daar niet aan gedacht hebben…’t Is om te janken.

Gelukkig kwam de wetenschap jaren later ter hulp. De restauratie in 1994 was intensief en voor te beginnen werd het schilderij duchtig onderzocht. Men vond de oorspronkelijke tekening onder (of eerder tussen) de verflagen en nog een ietsie pitsie stukje van het originele blauw tussen de haren van Maria. Het blauw van de oorspronkelijke verf werd opnieuw samengesteld en het kleed kreeg zijn oorspronkelijke splendeur en grandeur terug. Alleen de indrukken van het doek zijn achtergebleven. Dus in tegenstelling tot het PANEEL van de Rechtvaardige Rechters is de annunciatie met de jaren een doek geworden.

Bron: The private life of a masterpiece