1 jaar

1 jaar geleden ging ik de Toren van Babel afleveren bij de koper van dit werk. Ik beloofde dat – eens corona achter de rug – ik zou terug komen voor een persoonlijke uitleg in alle veilige omstandigheden. Tot vandaag heb ik die persoonlijke uitleg nog niet kunnen geven. Ik stuurde een mailtje om te laten weten dat ik die belofte nog niet vergeten ben maar dat we nog even geduld moeten hebben.

En toen kreeg ik dit prachtige antwoord…

Hey Max,

Is het ondertussen al 1 jaar,

Tijd vliegt
Leven vertraagt
Kunst vergaat
niet als je ontdekt
Hoe mooi elk detail
Is uitgewerkt
Dus nog steeds gelukkig
Te mogen kijken
naar jouw creatie
Geboetseerd
Met Bloed, zweet en tranen
Elke dag opnieuw
Leven vertraagt
Door kunst
Met een gelaat.

Ps: bedankt voor de kijktip.
Wat mij betreft: INDRUKwekkend

Mvg, F.

Wil je graag het hele verhaal rond de tekening van deze toren en de massa’s vele details (her)lezen? Klik dan op deze link.

Toren van Babel: in de wolken

In deze blog breng ik niet alleen het laatste nieuws van de vorderingen maar ik keer ook even terug naar het originele werk. Er zijn namelijk weer interessante dingen te ontdekken. En in tegenstelling tot eerdere zaken waarvan ik vind dat ze veel beter te zien zijn in een zwart-witte versie is deze enkel in kleur te zien.

Wat situeren ons ergens op de 5e en de 6e vloer en komen daarmee voor zeker in de “rode baksteenzone” terecht.

Wat valt op wanneer we verder over de 5e vloer en de 6e vloer lopen van de linkse kant van de toren? Laten we eerst ’s de tekening verkennen. Op dit niveau niets nieuws wat we niet eerder hebben gezien. Kranen doen hun werk, lasten worden getild, minimensjes nemen plaats in het decor (al zijn het er merkelijk minder dan onder de 5e vloer). Toch moet u ’s kijken naar de meest linkse kraan op de 2e tekening. Daar is iets mis mee. Er zit een soort half wiel, een glijbaan,…zoiets aan. Rechts van die kraan 2 mensen. Maar wat hangt er boven die mensen hun hoofd? Dat leek mij eerst een man op een ladder maar daarvoor klopt de verhouding lang niet meer. Die mens zou wel 4 meter groot moeten zijn.

Slordigheidje? Een dipje in de aandacht? Maybe. Maar dan moest wel dit hele deel er aan geloven. Laten we overstappen naar de kleurenversie. Ik laat u eerst zelf ontdekken hoe het afloopt met die rare halve kraan en de reus op de ladder. Maar dan moet u eens doorklikken naar het detail van de 5e vloer. Blauwe vlekken over de gevel! Slordig van Bruegel of was het een restauratie? En dat is niet de enige slordigheid in deze scene. Bij de volgende (op de 6e vloer) lijken de bakstenen wel te zweven voor de vensteropeningen. Ik kan even niet meer volgen. Hoe kan een mens zoveel details schilderen, met zulke ingestudeerde precisie, om dan in bulk vliegende bakstenen te schilderen? Pieter, maat, ge gaat u moeten herpakken zenne!

 

Toren van Babel: 5e vloer

Ik had even zin in wat anders. Dus speelde ik wat met de camera. Een beetje surrealisme. Ik ben er de laatste maanden toch helemaal in verzeild, dus waarom niet een beetje psychedelisch surrealisme in de toren? Op naar de 5 vloerblok of het 10e verdiep. De schuine foto heeft ook wel iets speciaals zou ik zo zeggen. Get high! (of was u dat nog een beetje na het kerstmenu?)

 

Toren van Babel: kraanwerk

De toren is een rijkdom aan bouwkranen. Ze hebben meerdere functies. Natuurlijk dienen ze in eerste instantie de bouwwerf. Ze brengen materiaal aan en af en dit over de verschillende verdiepen. Zoals reeds eerder aangegeven is dat zeer goed te herkennen in de rode streep en de witte streep over de gevel. Bakstenen en pleister worden trapsgewijs naar boven gebracht. Me verschillende types hijstechnieken. Op het onderstaande detail zie je er 3 (vlnr): hijskranen op wielen, een grote vaste hijskraan in een houten constructie en dan nog de kleinere vaste katrollen gemonteerd op een beperkt aantal palen. Goed voor kleine lasten.

Bruegel heeft de moeite genomen om al die kranen van dichtbij te bestuderen. De kranen op wielen zal hij wel in elke haven gevonden hebben. Ze waren gemakkelijk te verrollen om boten te lossen. We vinden ze ook nog terug op historische sites. Wie in Gent woont is wel bekend met de “Kraankinderen” die in de wielen liepen om ze te doen draaien.

Van de vaste kranen heb ik geen beelden kunnen vinden. Wat er het dichtste bij ligt is wat je hieronder ziet. Al is dit niet dezelfde constructie. Merkwaardig genoeg kiest Bruegel er voor om kranen met stevige katrollen te schilderen terwijl – volgens mij – een vaste constructie met een groot wiel veel meer last kan tillen.

Maar…heb je ook goed gekeken naar wat er in het detail wordt getild? Het is geen grote ton zoals die gebruikt werd om het pleistermateriaal naar boven te brengen. Het is een soort palet. Een grote piramide achtige stapeling van bakstenen op een plank. Het geheel wordt – volgens mij – omgeven door een doek om te beletten dat stenen naar beneden donderen terwijl ze worden getild. Dit maakt het meteen de eerste big bag uit de bouwgeschiedenis 😉

Toren van Babel: reclame

De torenrij aan de linkse kant van de gevel is klaar. Enfin toch voor wat verdiepingen 1 en 2 betreft. Op de 2e verdieping staan trouwens 2 torens erg dicht bij mekaar. Door de gevel zie je zo de trap “in” de toren.

Weet je wat ik grappig vind? De achterste toren op de 2e verdieping heeft bovenaan een constructie. Het deed me spontaan denken aan de Cola-reclame die ik me herinner uit mijn jeugd. Het grote bord stond op het De Brouckèreplein te Brussel. Het bord is vandaag vervangen door een LED-scherm. Mist een beetje charme… Maar wie weet stond er op de Toren van Babel wel reclame voor Bruegelbier? 🙂

Nog net voor ze het hoekje omdraaien moeten de wandelaars, zowel op het gelijkvloers als op het verdiep door een boog. Beneden is de boog geflankeerd door een huis en een boerderij (links). Ze zijn nu de eerste aanzetten om de kijker te sturen naar het ontdekken van de achtergrond. Al vind ik dat, nu het in mijn tekening nog niet is uitgewerkt, extra diepte te geven aan het werk en de toren nog meer op de voorgrond te brengen. Je kan immers niet focussen op de voorgevel van de toren en tegelijk de achtergrond zo scherp zien als het in het schilderij wordt voorgesteld.

Om toch nog extra diepte in het schilderij te steken, schildert Bruegel dikwijls in “laagjes”. Zoals een toneeldecor bestaan zijn schilderijen uit een voorgrond, een centrale scene en een achtergrondscene. We herkennen dit hier, op de andere versie van de toren, op de val van Icarus,… Op de voorgrond breng ik de eerste schetsen van 2 steenkappers aan. Ze stralen kracht en devotie uit. Alsof ze onuitputtelijk kunnen blijven hakken. De toewijding wordt nog benadrukt door de stapel stenen die rechts van hen ligt (is nu geschetst, wordt later wel duidelijker).

 

Toren van Babel: appartement te koop

Regelmatig zie je mensen over het muurtje kijken naar de activiteiten die zich beneden afspelen. Aangezien het niet regent doen ze dat in open lucht of onder het dak van een kraan. Ik verras u allicht niet meer door deze open deur in te stampen: in dit vakje is er alweer iets unieks te zien. De constructie aan de rand van de rondgang op de tweede verdieping is niet van hout – zoals dat gebruikelijk was in die tijd – maar wel in steen. Een hoog stenen huis(?) met een rare inplanting van de vensters. Het is alsof er een verdiep ontbreekt of er een soort “donker verdiep” is gemaakt. En dan de merkwaardige aanbouw op de rechter zijvleugel. Kan het zijn dat er nog aan gewerkt wordt? Is het een tijdelijke werkplaats (zie vorige blog) of is het toch een vaste constructie die een rechtstreekse toegang in de toren voorziet. Een beetje zoals de Corridoio Vasariano in Firenze? In Firenze zie je nog regelmatig gelijkaardige gevelaanhangsels en die zijn doorgaans uit dezelfde bouwperiode dan deze Bruegel (1565).

Misschien was dat huis wel het toeristisch informatiebureau..stel je voor…Of de vastgoedmakelaar 🙂

Toren van Babel: het goede handje

Ik heb er een lap op gegeven: de 3e verdieping staat er volledig op en er is verder gewerkt aan de 2e verdieping. In zwart-wit ga ik meer en meer op in het beeld. Het fijne potlood (2tiende millimeter dik) laat me toe heel precies te gaan werken. Zalig.

Meer en meer wordt de “baan” van de pleisterwerf duidelijk en komt ook het linkse einde van de gevel in beeld. Als referentie – omdat ik op den duur wel eens de richting zou kunnen verliezen – (her)teken ik ook wat zaken op het gelijkvloers of in de tuin.

Links zie je de eerste aanzet van een kolom aan torentjes. Behalve onderaan de grote haven (rechts onderaan) komt dit niet voor in de gevel. Het is een beetje een merkwaardige inplanting van de torenreeks. Toren worden normaal gezien gebouwd om gebouwen, terreinen te beschermen. Als er dus gevaar dreigt, komt dat niet van over zee of van over de rivier (achtergrond links) maar wel vanuit de linkerhoek vooraan. Voelt u zich nog veilig wanneer u naar de toren kijkt? Weet dat het kwaad van linksachter u komt! Het is daarom niet te verwonderen dat uw rechterhand uw “goed handje” is…

Toren van Babel: de plakker

Ik blijf gefascineerd door de hijskranen maar daarover later meer. Dit beeld vraagt even andere aandacht. Want dit plaatje toont iets wat ik tot nu nog niet eerder ben tegen gekomen: man aan het werk. Misschien denk je nu wel dat er wel al eerder werkende mensen in beeld zijn gekomen en dat is waar. Maar dat waren meestal boeren, sjouwers, handelaars,…De meeste mensen op het beeld zijn nog steeds gewone passanten. Ze lopen ergens in beeld maar in wezen doen ze niets.

In deze blog neem ik u mee naar dit geel gemarkeerde vakje…

In zwart-wit is het allemaal een beetje duidelijker. Hier zien we een man die met een zak op zijn rug een ladder op kruipt. Hij gaat naar een werkplaats toe. De werkplaats is tegen de muur gemonteerd. Gelet op de inplanting van de werkplaats moet het wel om een plakker gaan. De witte streep over de hele gevel van de toren duidt op pleisterwerk dat wordt “gemorst”. Wat meteen het bij deze eeuwenoude bewijs levert dat plakkers de “vuilaards” zijn van de werf. Al blijft er achteraf wel een mooie witte laag op onze muren plakken. Ik vermoed daarom dat deze man dus een stukadoor of “plakker” moet geweest zijn.

De scene in het aanpalende vak, met eveneens een constructie tegen de muur, is me niet duidelijk. Aan de kleuren te zien is ze gerelateerd aan de plakkers maar wat er precies wordt gedaan blijft onduidelijk. Er staan een paar hijstonnen maar de vloer is veel te netjes om opslagplaats te zijn.