KW45: Wintercircus

regelmatig post ik kunst- en cultuurweetjes. Heb je zelf ergens iets leuks gezien, laat het weten. Wie weet komt jouw cultuurweetje dan op de blog 🙂

Kunst is altijd voer voor interessante weetjes. De verhalen achter de beelden/schilderijen, de technieken, de tijdsgeest, de kunstenaar of zijn omgeving leveren al eens leuke verhalen op. Maar gebouwen kunnen ook veel interessante weetjes opleveren. Bij een gezellig onderonsje kwam het oude Gentse circus ter sprake. Dat het momenteel (al jaren) gerenoveerd wordt en er al meerdere mogelijke plannen naar gebruik zijn gelanceerd, dat is geen weetje, dat is bladvulling voor de gazetten 😉

Gent is altijd een circusstad geweest. Dat is het nu nog met circussen die regelmatig opduiken in Mariakerke, de Watersportbaan, op het Sint-Pietersplein of ergens rond Ledeberg/Gentbrugge. Gent heeft zelfs meerdere afdelingen van een eigen circusschool (Circusplaneet) waar de Gentse jeugd kennis kan maken met circusacts tot het zelf een eigen show uitbouwen tijdens de Gentse feesten. Een beetje terug in de tijd had Gent ook een eigen dierentuin in de wijk achter de Kinepolis/Decascoop. Zo leggen we meteen de link tussen circus en dieren in de periode voor de 2e wereldoorlog.

Maar we kunnen gerust nog veel verder terug in de tijd gaan. Al in 1607 zijn er sporen te vinden van “springhers op de coorde” op een Comedianten Caemere in het stadhuis. Dat was zeker geen unicum. Doorheen de jaren 1700 zijn er nog meer sporen te vinden van circusoptredens in de Gentse binnenstad. Je mag het Gent toen niet zien als vandaag. Eens buiten de stadsring zat je letterlijk “op den buiten” (vandaar “de Groene Wandeling”…niet dat er toen veel gebouwd was op dat wandelpad). Dus het was allemaal te doen in de stad. Het Sint-Pietersplein speelde daarbij een belangrijke, centrale rol. Circus, kermis en foor gingen hand in hand. Zelfs het Nederlands Koninklijke Circus van Oscar Carré (jawel, die van dat Amsterdams theater) streek in 1882 en 1884 neer in Gent. Paarden speelden een sleutelrol in dat circus en daarom huurde Oscar Carré er meteen ook de hippodroom “De Drie Sleutels” in de Sint-Amandsstraat bij. Maar deze hippodroom was handig maar geen circusdroom 😉 Dus werd er in 1894 een gebouw neergezet speciaal voor de gelegenheid.

De hoofdingang van het nieuwe circus lag in de Sint-Pietersnieuwstraat voor het sjieke volk. Wie een goedkoop kaartje had moest langs de Lammerstraat binnen. Vandaar dat je vandaag nog steeds het circus langs beide straten kan betreden.

Doordat er zoveel aandacht was voor circussen in Gent was er onder zaaluitbaters ook een heftige strijd naar de meest gerenommeerde acts. Concurrentie was moordend. En dat mag best naar uitbating toe, letterlijk worden gezien. De hippodroom werd in 1900 gesloopt na een tijd van weinig commerciële successen.

Maar het nieuwe circus bleef evenmin gespaard van zorgen. In 1923 brandde het helemaal uit en moest het herbouwd worden. En meteen ging het nog grootser. Een hip complex voor 3400 bezoekers kwam in de plaats. Maar van het circus op zich had het Gentse publiek toen eigenlijk wel genoeg gehad. Cirque du Soleil is geweldig maar als je er 5 voorstellingen van gezien hebt is de 6e misschien wel een beetje “déjà-vu”. Tijden waren ook snel aan het evolueren: de film kwam op, geluid bij de films kwam er bij en we bevinden ons midden in het interbellum: tijden met art-deco, flosjkes en swingende tieten in elke bar. In 1937 was in het nieuwe circus voor het eerst vrouwelijk naakt op de scène te zien. Daar was iedereen in het publiek zeker nog niet klaar voor. Maar zoals altijd: waar een schandaaltje is, komen de nieuwsgierigen kijken.

Toch moest het circus in 1944 definitief de deuren sluiten. Mahy (van de nog steeds bestaande garage) verbouwde de zaal tot toonzaal voor wagens en maakte er ook de hellingen in zodat auto’s op meerdere verdiepen konden worden gestockeerd. De toonzaal deed dienst tot 1978 en daarna werd het circus een vuil stofnest met een collectie old-timers. Het circus verplaatste zich naar de rand van Gent, o.a. naar het Oefenplein in Gentbrugge.

Wistjedatje: Op een zeker moment kwam Buffalo Bill met zijn Wild-Westshow naar Gent. Het gezelschap bestond uit 720 leden waaronder 100 Indianen. Toen het publiek luidkeels “Buffalo! Buffalo!” riep als aanmoediging nam de pas gestichte Gentse voetbalclub deze kreet over en zodoende werden het allemaal buffalo’s 🙂

Wistjedatje 2: het wintercircus was in 2015 mee het decor van het Gentse Lichtfestival. Ik maakte er toen een reportage voor Gentblogt voor. Hier een video van de projectie van destijds.

Wistjedatje 3: Kinepolis Brussel is een vergelijkbaar gebouw. Omdat het risico dat het financieel zou fout lopen met de cinema te groot was, werd de cinema al bij de bouw voorzien van hellingen om er later bvb een autogarage/toonzaal van te maken.